Gepubliceerd: 31 mei 2022
Leestijd: 2 minuten
Auteur: Karel Piethaan
De zorgvraag blijft maar groeien. Logisch: het aantal mensen neemt toe en bovendien worden meer mensen ouder. Tegelijkertijd zijn de middelen schaars. In Nederland wordt inmiddels meer dan 10 procent van het Bruto Nationaal Product in de zorg gestopt, en dat gaat om behoorlijke bedragen. Daar komt nog bij dat de krapte op de arbeidsmarkt blijft bestaan. Kortom: alle ingrediënten voor een gespannen toestand in de zorg zijn aanwezig en het systeem lijkt niet heel lang meer houdbaar te zijn. Het moet anders.
Productieprikkel?
De gedachte achter het huidige zorgsysteem is dat het afhankelijk is van een ‘productieprikkel’. Karel Piethaan: “Dat klinkt misschien wat negatief, maar als je operaties inkoopt, dan krijg je operaties. Een ziekenhuis krijgt budget op basis van het ziek zijn van mensen en de patiënt is een cliënt geworden. Je krijgt geld om iemand beter te maken, niet om iemand gezond te houden.
Waardeprikkel!
Michael Porter van de Harvard University ontwikkelde het idee van Value Based Health Care. Karel: “Porter stelt dat je van een productieprikkel naar een waardeprikkel moet. Waarde is natuurlijk een heel abstract begrip. Je zou het kunnen uitdrukken als ‘de best mogelijke uitkomsten van zorg vanuit het perspectief van de cliënt of patiënt, afgezet tegen de totale kosten in de zorgketen’. Anders gezegd: het gaat om uitkomsten die relevant zijn voor de patiënt. Soms is niet behandelen relevanter dan wel behandelen. Het belangrijkste doel van iedere zorginstelling zou moeten zijn om de zorgwaarde voor iedere patiënt zo hoog mogelijk te maken.”
Een voorbeeld
Stel: na een zware operatie volgt een lange revalidatieperiode van ruim een jaar. Dat heeft een grote impact op het leven van de patiënt. De revalidatie is overdag en vaak intern. De patiënt in kwestie kan in feite niet aan het werk. Maar wat nu als de chirurg en arts samen bekijken hoe ze kunnen samenwerken met de lokale fysiotherapeut, revalidatiearts en -verpleegkundige. “Ze vormen met elkaar een team en bekijken wat voor de patiënt in kwestie relevant is en gaan met hem in gesprek. Als het team erin slaagt de lange revalidatieperiode in te korten, is de patiënt zeer geholpen. De oplossing: de patiënt wordt al geruime tijd voor de operatie begeleid door de fysiotherapeut, om voor de operatie zo sterk mogelijk te zijn. Na de operatie is er voortdurend overleg en na de klinische revalidatie neemt de fysiotherapeut de ambulante revalidatie over. Na vier maanden gaat de patiënt uit de kliniek en naar de fysiotherapeut. De revalidatietijd wordt daarmee gehalveerd. Toch zijn het nog steeds dezelfde professionals. Maar de organisatie is veranderd door te focussen op dat wat voor patiënt belangrijk is. Als je dan kijkt naar de hele zorgketen zijn de kosten lager en de zorgwaarde sterk omhoog. Een meer tevreden patiënt tegen lagere kosten.”
‘De best mogelijke uitkomsten van zorg vanuit het perspectief van de cliënt of patiënt, afgezet tegen de totale kosten in de zorgketen’
Hierboven vertelden we al iets over Value Based Health Care en waarom een andere zienswijze nodig is om onze zorg op peil en betaalbaar te houden. Karel Piethaan van Key Groep is er duidelijk over. “De zorg is nu georganiseerd rond specialismen, maar laten we dat eens omdraaien. Laten we de zorg organiseren rond kwetsbare mensen, om hen zo goed mogelijk gezond te houden en in hun omgeving zoveel mogelijk organiseren om dat te bereiken. Dat betekent op dit moment wel dat je als zorgondernemer samen met je partners uit de zorgketen veel lef moet hebben om op deze manier iets te doen.”
Wat levert het op?
Punt is dat deze manier van werken momenteel te weinig inkomsten oplevert. Want wie betaalt de reumatoloog die iedere drie weken een extra spreekuur bij en met de huisarts organiseert voor mensen met beginnende reumatologische klachten? En we weten dat dit soort dingen veel oplevert voor de patiënt, vooral vanwege minder doorverwijzingen naar een ziekenhuis.“Maar als we op deze manier écht significant betere zorg leveren en je kunt dat meten en aantonen, dan hoef je als zorgondernemer niet bang te zijn voor de aanwas van nieuwe cliënten en nieuwe dokters die met je willen samenwerken. Er zijn inspirerende voorbeelden genoeg, zoals die van de Martini Kliniek in Duitsland”. Deze kliniek, gespecialiseerd in de zorg rondom prostaatkanker, wordt in de literatuur regelmatig aangehaald als succesvol voorbeeld van waardegedreven zorg. “Zij vragen zich voortdurend af: ‘doen we het nog goed voor onze patiënten? Verbeteren we ons? En is de zorgwaarde afgezet tegen de kosten omhoog gegaan?’.”
De principes van Value Based Health Care
Hoe zit Value Based Health Care in elkaar? De visie kent vijf principes:
1. Uitkomstgerichte zorg
We kennen de klinische uitkomsten en ja, die zijn zeker belangrijk. Maar de uitkomst vanuit het perspectief van de cliënt of patiënt zijn net zo belangrijk. Wat is voor hen relevant? Belangrijk is ook dat behandelaar en cliënt/patiënt dezelfde taal spreken als hier naar wordt gevraagd.
2. Meten is weten
Het meten van de uitkomst voor de patiënt moet je eigenlijk op drie momenten meten: voor de start en meteen nadat de zorg is afgerond (dus wat is de verwachting), bijvoorbeeld drie maanden na afloop van de zorg (de revalidatieperiode) en dan nog eens twee jaar later (of levenslang). Karel: “Dat laatste moment wordt in de zorg momenteel steevast overgeslagen, terwijl dat heel essentiële informatie oplevert waarmee de zorg voor nieuwe patiënten kan worden verbeterd.”
3. Geïntegreerde werkeenheden
Geïntegreerde werkeenheden die samen verantwoordelijk zijn. “Je brengt de hele keten bij elkaar en die maak je samen verantwoordelijk voor iedere individuele patiënt. Een heel ingewikkeld principe. Veel zorgaanbieders zullen zeggen dat ze nu toch ook al samenwerken, maar dit principe gaat erom dat ze samen verantwoordelijk zijn”, vertelt Karel. En die gedachte raakt aan veel vlakken: zorginhoud, eindverantwoordelijkheid en financiën.
4. Data
Als je uitkomsten gaat meten en registreren, levert dat een grote hoeveelheid data op. Dat geeft grond om uitkomsten te delen en te vergelijken. Op die manier kan de zorg verder verbeterd worden.
5. Gebundelde betaling
Karel: “Stel je voor dat een huisarts en een reumatoloog samenwerken patiënten met beginnende reumatologische klachten te helpen en te voorkomen dat ze naar het ziekenhuis moeten. Het zou helpen als zij gezamenlijk voor iedere patiënt een bedrag van de zorgverzekering krijgen en dat naar eigen inzicht delen.” Een gebundelde betaling is dus een vergoeding aan de werkeenheid waaraan verschillende professionals uit de zorgketen deelnemen.
Meer weten? Visie delen?
We staan open voor nieuwe inzichten en ideeën en gaan graag in gesprek om onze visie te delen en te motiveren. Neem gerust eens contact met ons op!
