In de afgelopen weken bleek opnieuw hoezeer de zorg in Nederland onder druk staat. In de ouderenzorg sloot een derde van de zorginstellingen 2022 af met een negatief financieel resultaat. Maar ook in de gehandicapten- en jeugdzorg rinkelen de alarmbellen. Niets doen is geen optie meer. Karel Piethaan, partner en senior consultant van Key Groep, bekijkt de opties.
“Als je de trends in de zorg volgt, dan snap je dat dit gebeurt. Het aantal mensen dat zorg nodig heeft groeit en de zorg die ze nodig hebben, is steeds vaker complex. Daar tegenover staat een afname van het aantal mensen dat in de zorg werkt. Als we de zorg dan blijven organiseren zoals we gewend zijn, gaat het niet lukken dat recht te trekken. Financieel lopen we echt tegen de grenzen aan. Het is de hoogste tijd dat onder meer zorgverzekeraars en gemeenten anders naar de zorg gaan kijken. Meer richten op preventie bijvoorbeeld. Dat kan bijvoorbeeld prima bij diabetes: als je erin slaagt om mensen met een verhoogd risico op diabetes goed te begeleiden kun je mogelijk voorkomen dat ze daadwerkelijk diabetes krijgen. En dat scheelt enorm in de druk op de zorg.”
Zeker geïnteresseerd
“Volgens mij ligt de bal bij ondernemende zorgaanbieders; zorgverzekeraars en gemeenten zijn zeker geïnteresseerd om met deze ondernemers samen te werken. Het vraagt natuurlijk wel wat van deze ondernemers: zo is een goed netwerk belangrijk, veel doorzettingsvermogen, de lef om de koers te verleggen en out-of-the-box denken. Nee, eenvoudig is het zeker niet. Een voorbeeld: in Asten organiseerde een twee huisartsen hun zorg – inclusief welzijnswerk – rondom patiënten. Met een focus op gezondheid. Een netwerk om mensen heen en meer tijd voor de patiënt. Uiteindelijk resulteerde de aanpak in significant minder ziekenhuisopnamen. Zij zochten het duidelijk in dwarsverbanden in de zorg, maar liepen daarbij tegelijkertijd tegen de muren aan die tussen die dwarsverbanden staan. Qua geldstromen dan. Komt nog bij dat de financiering van onze zorg vooral is gericht op het aantal curatieve behandelingen dat een zorginstelling doet. Een richting in preventieve zorg wordt op die manier financieel ontmoedigd.”
Valpreventie
“Ondernemers in de zorg met goede ideeën om de zorg te verbeteren hebben met het Integraal Zorg Akkoord (IZA) en het Gezond en Actief Leven Akkoord (GALA) in ieder geval de overheid aan hun kant. Zo wordt in het IZA bijvoorbeeld valpreventie genoemd. Het vallen van ouderen, vaak met botbreuken als gevolg, kost jaarlijks meer dan een miljard euro. Het geeft onder meer artsen en fysiotherapeuten veel werkdruk. Maat stel nu dat we fysiotherapeuten inzetten bij welzijnspunten waar ouderen vaak samenkomen en daar valpreventie programma’s inzetten? Een intensieve samenwerking tussen welzijnsmedewerkers, ouderenzorg en fysiotherapie zou zomaar een positieve bijdrage hebben op de gezondheid van kwetsbare ouderen. Alleen: hoe financier je zo’n valtraining? Dat is nog een ingewikkelde klus en dat vraagt dus om ondernemerschap. Om te bezuinigen draaien we nu vooral aan de efficiency-knop. Dat helpt wat, maar er is meer nodig.”
Oak Street Health
“Hét voorbeeld waar we in Nederland veel van kunnen leren, komt wat mij betreft uit de Verenigde Staten. Oak Street Health is een organisatie die is begonnen met de oprichting van een kliniek in een achterstandswijk in een van de Amerikaanse steden. De kliniek richtte zich specifiek op 70-plussers. De zorg in de breedste zin van het woord werd om deze mensen heen georganiseerd en ook geboden door mensen uit de wijk. Met een focus op gezondheid. Of je nu gezond bent, lichte gezondheidsklachten hebt, chronisch ziek bent of acute gezondheidsproblemen hebt, bij Oak Street helpen ze je te voorkomen dat je zieker wordt, en het is aan het complete zorgteam om mensen zo gezond mogelijk te maken of te houden, om te voorkomen dat ze in de dure curatieve zorg terechtkomen. Dat gebeurt met veel tijd voor de patiënt en ja, dat kost geld. Maar aan het eind van het jaar kon de organisatie aantonen dat er maar liefst 44 procent minder ziekenhuisopnames waren. Dat bleek interessant genoeg voor zorgverzekeraars om in te investeren. Acht jaar verder zijn er 130 vestigingen door het hele land. Overal bereikt Oak Street Health deze cijfers.” We schreven eerder een uitgebreide blog over deze casus. Je kunt hem hier teruglezen: https://keygroep.com/trend-ontwikkeling/oakstreethealth/
Mogelijk in Nederland?
“Of een concept als Oak Street Health in Nederland mogelijk is? Dat durf ik niet te zeggen, maar het is het onderzoeken waard. Punt is ook dat het concept in Amerika eerst is gestart en pas daarna kwam de financiering op gang. De Nederlandse gedachte is dat eerst de financiering rond moet zijn voordat het plan ten uitvoer gebracht wordt. Ondernemersrisico? Misschien. Dat werpt ook de ethische vraag op of je als zorgondernemer veel winst mag maken. Want risico en winst, dat ligt dan wel weer in elkaars verlengde. Lopende overeenkomsten en dichtgetimmerde contracten over producten en diensten vormen te vaak een obstakel. De openingen die het IZA en GALA bieden, tonen de kansen voor ondernemers in de zorg.”